باستان‌شناسانی که در حوالی شمال غرب فرانسه در جست‌‌وجوی محوطه‌های باستانی‌اند، از سنگی با نشانه‌های مرموز به قدمت چهارهزار سال به‌ مثابه «نقشه گنج» استفاده می‌کنند.

این تخته‌سنگ به‌اصطلاح سن-بله (Saint-Belec) عصر برنز، نخستین بار در ۱۹۰۰ در بریتانی کشف شد و سپس در ۲۰۱۴ دوباره در سرداب یک قلعه فرانسوی پیدا شد.

پژوهشگران در ۲۰۲۱ گفتند که این قطعه سنگ به ابعاد پنج فوت در شش‌ونیم فوت (۱.۵۲ در ۱.۹۸ متر)، قدیمی‌ترین نقشه سه‌بعدی یک منطقه شناخته‌شده در اروپا است. آنان اینک در تلاش برای یافتن مکان‌های باستان‌شناسی بیشتر، از آن استفاده می‌کنند.

ایوان پیه، استاد دانشگاه بریتانی غربی (یوبی‌او)، آن را «نقشه گنج» نامید و گفت:«استفاده از نقشه برای یافتن محوطه‌های باستانی، رویکردی شگفت است. ما هیچوقت اینطور کار نمی‌کنیم.»

این نقشه، ناحیه‌ای را در حدود ۳۰ در ۲۱ کیلومتر مشخص می‌کند و کلمان نیکولا، همکار پیه از موسسه پژوهشی سی‌ان‌آراس، گفت که باید تمام این منطقه را در مقایسه‌ای نظیر‌به‌نظیر با نشانه‌های روی نقشه بررسی کنند – کاری که به گفته او ممکن است ۱۵ سال طول بکشد.

این دو نفر عضو گروهی بودند که در ۲۰۱۴ این تخته‌سنگ را یافتند.

پل دو شاتلیه، باستان‌شناس بومی، نخستین بار این سنگ را هنگام حفاری در یک گورستان پیشاتاریخی در فینستر، واقع در غرب بریتانی، پیدا کرد.

به گفته موزه ملی باستان‌شناسی فرانسه، بیش از ۱۲ کارگر لازم بود تا این تخته‌سنگ سنگین را از داخل تپه‌ای که در آن، [این تخته‌سنگ] دیواری از یک تابوت بزرگ را تشکیل می‌داد، بیرون آورند. این سنگ از  ۱۹۲۴ در [بخش] مجموعه‌های این موزه نگهداری می‌شود.

به گفته پژوهشگران، این قطعه سنگ مربوط به اوایل عصر برنز، بین سال‌های ۱۹۰۰ پیش از میلاد تا ۱۶۵۰ بعد از میلاد است و «نقوش‌ مکرر آن که با خطوطی به هم متصل شده‌اند» طرح یک نقشه را نشان می‌دهد.

در مطالعه پیشین که در نشریه فرانسوی انجمن پیشاتاریخ فرانسه (Bulletin of the French Prehistoric Society) منتشر شد، آمده است که نشانه‌های روی نقشه، نمایانگر دره رودخانه اودت است و چندین خط  نیز ظاهرا شبکه رودخانه این ناحیه را به تصویر می‌کشد.

کارشناسان فرانسوی با همکارانی از سایر موسسه‌های این کشور و کشورهای دیگر، می‌کوشند این نقشه را رمزگشایی کنند.

پیه گفت:«معنای چند نماد حکاکی‌شده را بی‌درنگ یافتیم.»

او گفت که برخی از خطوط و نقاط ناهموار روی این تخته‌سنگ، شبیه کوه‌ها و رودخانه‌های رودوالک، بخشی از ناحیه بریتانی، حدود ۵۰۰ کیلومتری غرب پاریس، است.

پژوهشگران این سنگ را اسکن، و با نقشه‌های کنونی مقایسه کردند و تقریبا ۸۰ درصد تطابق بین آن‌ها یافتند. این سنگ همچنین حفره‌های کوچکی دارد که به زعم کارشناسان، ممکن است اشاره به گوردخمه، اقامتگاه یا رسوبات زمین‌شناختی باشد.

آن‌ها افزودند که اگر واقعا بتوان این موارد را رمزگشایی کرد، به کشفیات بیشتری، فراتر از آنچه پیش‌تر یافت شده است، منجر می‌شود.

نیکلا گفت:«هنوز باید تمام نمادهای هندسی و افسانه‌ مربوط به آن‌ها را شناسایی کنیم.»

باستان‌شناسان در محلی که این سنگ بیش از یک قرن پیش کشف شد نیز مشغول حفاری‌‌اند تا «این کشف را بهتر تبیین کنند و به روشی برای تاریخ‌گذاری آن دست یابند.»

آن‌ها در حفاری‌های پیشین برخی از قطعه‌های این سنگ را که پیش‌تر نامکشوف بود، پیدا کردند که شکسته شده و از آن همچون دیواره‌ای برای یک گور استفاده شده بود.

به گفته نیکلا، این کشف نشانه‌ای از یک پادشاهی باستانی است که زمانی رونقی داشت و هزاران سال پیش در اثر شورش‌ها و طغیان‌های متعدد از هم پاشید و به چندپاره شدن این سنگ حکاکی‌شده انجامید.